Działalność akumulacyjna lodowca

Formami działalności akumulacyjnej lodowca są przede wszystkim moreny. Zbudowane są one z materiału skalnego niesionego przez lodowiec. Materiał ten zostaje wytopiony w postaci osadu. Moreną jest forma terenu (pagórek, bądź ciąg wzgórz) zbudowana z tego materiału. Na skutek działalności lodowców powstające moreny możemy podzielić na moreny: boczną, środkową, czołową, oraz denną.

Morena boczna powstaje w wyniku nasypywania się na brzegi cyrku i jęzora lodowcowego produktów wietrzenia skał, z których zbudowane jest otoczenie cyrku i zbocza doliny. Po wytopieniu się lodu produkty te tworzą wały w dolnych partiach zboczy dolin. Wał moreny bocznej powstaje wzdłuż bocznej krawędzi jęzora lodowcowego. Kiedy jęzory lodowcowe połączą się ze sobą, wewnętrzne moreny boczne obu jęzorów także łączą się ze sobą i tworzą jeden wał biegnący środkiem jęzora głównego, czyli morenę środkową, która jest często szybko rozmywana przez wody wypływające z lodowca. Moreny boczne i środkowe są formami charakterystycznymi dla lodowców górskich.

Ze wszystkich osadów transportowanych przez lodowiec powstają u jego czoła pagóry w postaci moreny czołowej. Powstaje ona wtedy, gdy czoło lodowca przez dłuższy czas nie przemieszcza się. Dzięki temu materiał skalny, który wytapia się z lodowca może być osadzany cały czas w jednym miejscu. Kiedy następuje proces cofania się czoła lodowca etapami, wówczas może powstać kilka wałów moreny czołowej. Moreny czołowe w dolinach górskich po zaniknięciu lodowca górskiego są wymywane przez wody płynące. Moreny czołowe mają przeważnie od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów wysokości. Materiał budujący moreny czołowe to piaski, gliny, żwiry, oraz różnej wielkości głazy narzutowe.



Po całkowitym wycofaniu się lodowca, bądź lądolodu na powierzchni terenów widoczna jest warstwa osadów złożona z różnorodnych okruchów skalnych różnej wielkości zwana moreną denną. Może ona przybierać płaski, falisty, bądź pagórkowaty kształt. Buduje ją glina zwałowa. Na powierzchni moreny dennej występują często formy, które powstały w lądolodzie na skutek działalności wód roztopowych. Niekiedy z osadów lodowcowych pozostają tylko samotne głazy zwane głazami narzutowymi (eratykami). Na terenie naszego kraju pośród głazów narzutowych zaobserwować można także skały charakterystyczne dla Europy Północnej takie jak: porfir czerwony, czy porfir alandzki. Na podstawie występowania eratyków można również zrekonstruować kierunki ruchu lodu, oraz ustalić gdzie znajdowała się centralna cześć zlodowacenia. W czasie zlodowacenia plejstoceńskiego centrum zlodowacenia znajdowało się na obszarze Półwyspu Skandynawskiego. Eratyki mogą odznaczać się ogromnymi rozmiarami.

Wąskie wzgórza, które zbudowane są z osadów lodowcowych nazywają się drumliny. Mogą one osiągać nawet 59 metrów wysokości, a ich długość może przekraczać 1 km. Wzgórza te są wydłużone w kierunku ruchu lodu, natomiast ich stok jest zwrócony w kierunku przeciwnym do kierunku lodu i jest zazwyczaj bardziej stromy. Drumliny bardzo często występują  w grupach tworząc tzw. pola drumlinowe. Drumliny powstały głównie w wyniku żłobienia osadów morenowych przez przesuwający się lodowiec. Wody płynące pod lodowcem, w lodowcu, bądź na jego powierzchni nie tylko erodują, lecz także osadzają niesiony przez siebie materiał. Gdy wody lodowcowe wypłyną spod lodowca następuje osadzanie niesionego przez nie materiału. Przy czole lodowca gromadzą się grubsze okruchy skalne, w dalszej odległości od niego akumulują się okruchy drobniejsze. Na skutek tego procesu na przedpolu lodowca powstają wielkie stożki napływowe, które następnie łączą się ze sobą w formy zwane sandrami. Są one zbudowane z materiału piaszczysto- żwirowego.

Niekiedy koryta rzek płynących pod lodowcem, bądź w jego wnętrzu zasypywane są przez materiał piaszczysty na tyle ciężki, że woda nie jest w stanie go unieść. Dzięki temu po ustąpieniu lodowca powstają długie piaszczyste wały nazywane ozami. Formy te bardzo często można spotkać na przedłużeniach jezior rynnowych. Utworami o wyglądzie podobnym do ozów są kemy. Wytworzyły się one w otwartych szczelinach lodowcowych, w momencie kiedy lodowiec nie poruszał się, lub rozpadał się na odosobnione niewielkie bryły lodu. Kemy stanowią pagórki o nieregularnej powierzchni. Zbudowane są one z warstw piasków i żwirów.

Żródła:
http://geografia.na6.pl/dzialalnosc-lodowcow
http://geografia_liceum.republika.pl/procesyegzo.html
www.pabianicki.net.pl
www.photoblog.pl